Jesteśmy
strukturami włóknistymi

Studia rozpoczęła w 1949 roku w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Sopocie, z której po roku przeniosła się do Warszawy. Tam kontynuowała naukę na Wydziale Tkaniny Akademii Sztuk Pięknych, gdzie otrzymała dyplom w 1954 rokuPo ukończeniu studiów Abakanowicz przez dwa lata pracowała jako kierownik artystyczny w Fabryce Jedwabiu Naturalnego w Milanówku, następnie jako projektant współpracowała ze spółdzielnią Artystów Plastyków Ład..

Od 1965 do 1991 roku pracowała w poznańskiej PWSSP, gdzie opracowała program Pracowni Gobelinu, którą następnie przez wiele lat prowadziła na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby. Na początku lat 60. artystka stworzyła swój pierwszy cykl abakanów – dużych przestrzennych obiektów wykonanych w technice tkackiej, za które w 1965 roku otrzymała złoty medal na Biennale w São PauloNa początku lat 60. artystka nawiązała współpracę z Doświadczalną Pracownią Tkactwa Artystycznego prowadzoną w Warszawie przez Marię Łaszkiewicz, od 1961 do 1966 roku biorąc udział w corocznych wystawach tej pracowni.. W 1976 roku artystka otrzymała tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego sztuk plastycznych. W 2002 roku uhonorowana została doktoratem honoris causa przez Akademię Sztuk Pięknych w Poznaniu. W styczniu 2021 roku profesor Magdalena Abakanowicz została oficjalną patronką uczelni.

Jej prace znajdują się w kolekcjach najważniejszych instytucji wystawienniczych na całym świecie, m.in.: Centre Georges Pompidou, Paryż (Francja); Kyoto National Museum of Modern Art, Kioto (Japonia); Ludwig Museum, Kolonia (Niemcy); Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork (USA); Museum of Modern Art, Nowy Jork (USA); Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madryt (Hiszpania); National Museum of Modern Art, Pusan (Południowa Korea); National Museum, Sztokholm (Szwecja); Sezon Museum of Modern Art, Tokio (Japonia); Stedelijk Museum, Amsterdam (Holandia); Virginia Museum of Fine Art, Richmond, Virginia (USA).

Dzieła Magdaleny Abakanowicz wystawiane były na licznych wystawach zbiorowych na całym świecie, m.in.: VII Biennale de Sao Paulo, Brazylia (1965); Wall Hangings, The Museum of Modern Art, Nowy Jork, USA (1969); Biennale Venezia 1980, Polish Pavilion 1982, Wenecja, Włochy (1982); Biennale International de la Tapisserie, Lozanna, Szwajcaria (1985); The Fujisankei Biennale, International Exhibition for Contemporary Sculpture, Japan (1993); Unser Jahrhundert – Our Century, Museum Ludwig, Koln, Germany (1995); L’autre moitié de l’Europe, Gallerie Nationale du Jeu de Paume, Paryż, Francja (2000); me&more, Kunstmuzeum Luzern, Lucerna, Szwajcaria (2003); Monochromos de Malevich al presente, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia, Madryt, Hiszpania (2004).

Indywidualne wystawy prac artystki miały miejsce w licznych muzeach i galeriach w Europie, Azji, Ameryce i Australii, m.in.: CBWA Zachęta, Warszawa (1965); Helmhaus, Zurych, Szwajcaria (1968); National Museum, Sztokholm, Szwecja (1970); Whitechapel Art Gallery, Londyn, Anglia (1975); National Gallery of Victoria, Melbourne, Australia (1976); Musee d’Art Moderne de la Ville de Paris, Francja (1982); Marlborough Gallery, Nowy Jork (1989); Miami Art Museum, Miami, Floryda (1997); Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork, USA (1999); Taguchi Fine Art, Tokio, Japonia (2004).

Jedna z wczesnych, powstałych na początku lat 60., fakturowych tkanin Desdemona II (1965) prezentowana jest na wystawie stałej w Muzeum Sztuk UżytkowychGoogle Maps → CW5J+MC Poznań, które posiada w swoich zbiorach trzy prace artystki wykonane w technice tkackiej. Jedną z nich jest Żółty abakan – podwieszany u sufitu, monumentalny obiekt przestrzenny zrealizowany z sizalu.

Największa plenerowa realizacja Magdaleny Abakanowicz Nierozpoznani, którą podziwiać można w Parku CytadelaGoogle Maps → CWCP+P6 Poznań, powstała z okazji 750-lecia lokacji miasta Poznania. Figury Nierozpoznanych wykonano w Odlewni Żeliwa w Śremie. Instalacja składa się ze stu dwunastu wysokich na ponad dwa metry żeliwnych antropomorficznych postaci. Pozbawione głów sylwetki tworzą zwartą grupę uczestniczącą we wspólnym pochodzie.

W 2019 roku przed nowym budynkiem BałtykuGoogle Maps → CW56+2G Poznań w pobliżu Ronda Kaponiera stanęło 5 Figur (2005), będących własnością Fundacji Vox-Artis, które wcześniej przez wiele lat prezentowano na Dziedzińcu Różanym przy Zamku Cesarskim. Wysokie na prawie trzy metry rzeźby przedstawiające bezgłowe, kroczące postacie, wykonano z żeliwa.

W listopadzie 2020 roku, w związku z faktem nadania Uniwersytetowi Artystycznemu w Poznaniu imienia Magdaleny Abakanowicz, w przestrzeni miasta pojawiły się dwa nowe obiekty artystki, przekazane uczelni w depozyt przez Fundację Marty Magdaleny Abakanowicz Kosmowskiej i Jana Kosmowskiego.

W Atrium budynku B Uniwersytetu Artystycznego przy ul. 23 Lutego 20Google Maps → CW6H+2G Poznań wystawiono rzeźbę Pasar (1995) z cyklu Gry wojenne, w którym artystka pierwszy raz wykorzystała drewno. Pracę wykonała z ociosanego pnia połączonego z metalowym okuciem, przeobrażając bezbronne, okaleczone drzewo w obiekt przypominający groźną machinę wojenną.

Drugą z przekazanych prac Standing Figure with Wheel I (1989) podziwiać można w przestrzeni Wejścia Wschodniego Międzynarodowych Targów Poznańskich. Przedstawia ona charakterystyczną bezgłową figurę wykonaną z brązu. Za nią stoi ogromne żelazne koło wpisane w trójkątny wspornik. Archetypiczny motyw koła, będącego symbolem wieczności, ale także ruchu i zmiany, z którym skonfrontowany zostaje człowiek, pojawia się w wielu realizacjach artystki.

Kilkanaście rzeźb artystki znajduje się w poznańskiej kolekcji sztuki współczesnej NOWA 20_21.

Do Poznania artystkę zaprosił w 1965 roku rektor uczelni, prof. Stanisław Teisseyre, który zaproponował jej stworzenie Pracowni Gobelinu na Wydziale Malarstwa, Grafiki i Rzeźby. Włączono ją do Katedry Malarstwa i Zagadnień Kolorystycznych w Architekturze. Stanowiło to części koncepcji stworzonej przez senacką komisję opracowującą reformę uczelni, której przewodził prof. Zdzisław Kępiński: „Podstawą planu była idea utworzenia zespołu najlepszego, na jaki pozwalał aktualny stan polskiej plastyki. Była to myśl przewodnia działalności grupy inspiratorów kultury poznańskiej, przyświecająca najważniejszym jej poczynaniom w pierwszych latach powojennych”Z. Kępiński, Historia uczelni, w: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Poznaniu. 1919 – 1969, Poznań 1971, s. 35.. Grono pedagogiczne uczelni dzięki tym założeniom poszerzyło się wówczas o kilkunastu znakomitych artystów. Przez lata dojeżdżali do Poznania z innych ośrodków z całej Polski tacy twórcy jak Zbigniew Makowski, Magdalena Więcek, Waldemar Świerzy czy Tadeusz Brzozowski.

Przed reformą z 1965 roku przez kilkanaście lat w poznańskiej uczelni istniał jedynie przynależący do Wydziału Architektury Wnętrz Warsztat Tkacki prowadzony przez Marię Ostrowską. W 1950 roku w związku z reformą szkolnictwa artystycznego Ireny Mangelowej likwidacji uległ bowiem Zakład Tkactwa kierowany przez prof. Lucjana Kintopfa, przed wojną dyrektora Państwowej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu. Pracownię Magdaleny Abakanowicz utworzono na wydziale artystycznym, choć wcześniejsze pracownie tkackie przynależały do wydziału projektowego. Wynikało to z przekonania artystki o konieczności unicestwienia użytkowej roli tkaniny i traktowania jej jako jednej z materii kształtowania sztuki. Przekonana, że sztuki nie da się nauczyć, i że reguły są wrogami wyobraźni, Abakanowicz stworzyła pracownię będącą przestrzenią dla eksperymentu i rozwoju osobowości twórczej. Stosowane dotąd warsztaty poziome, które służyły do wykonywania tkanin o charakterze utylitarnym, zamieniła na warsztaty pionowe i ramy tkackie. Pracownia przyciągała studentów z całego świata, którzy przyjeżdżali do Poznania, zafascynowani twórczością artystkiDyskusje toczące się w Pracowni Gobelinu i postać profesor Abakanowicz przyciągały do niej studentów całej uczelni. Jarosław Maszewski w laudacji z okazji doktoratu honoris causa przyznanego artystce w 2002 roku, wspominał, że on, jak i wielu innych studentów na początku lat 70. nie mógł się oprzeć, by nie zajść do pracowni tkaniny, kiedy przyjeżdżała do Poznania Magdalena Abakanowicz..

Założeniem pracowni stało się pobudzanie do indywidualnych badań, będących podstawą rozwoju osobowości twórczej. W końcu lat 60. nie było to podejście tak oczywiste jak dzisiaj. Podmiotowe i partnerskie traktowanie studentów wynikało u Abakanowicz z niezgody na typowe dla reżimów totalitarnych dążenie do podporządkowania jednostki, przez uniemożliwienie jej swobodnego rozwoju i kształtowania własnej odrębności. Ograniczenia i kontrola, których doświadczyła sama artystka, odbywając studia w okresie stalinizmu, staną się także jednym z wiodących tematów jej twórczości. Swoich studentów artystka uczyła więc „odwagi i ryzyka”Tu nie ma recept. Z Anną Goebel rozmawia Marta Kowalewska, w: Abakanowicz. Metamorfizm, red. M. Kowalewska [katalog wystawy w Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, 30.11.2017–1.04.2018], Łódź 2018, s. 226. . Uważała także, że nauka nie powinna sprowadzać się do wąskiej specjalizacji, bo to zawęża świadomość i ogranicza wyobraźnię. Pomimo że Abakanowicz przyjeżdżała do Poznania rzadko, dbała o utrzymywanie bliskich, przyjacielskich relacji w pracowni, co przekładało się na panującą w niej atmosferę, opartą na zaufaniu i wzajemnym zrozumieniu.

Magdalena Abakanowicz zakończyła pracę pedagogiczną w Poznaniu w roku 1991, przechodząc na emeryturę twórczą. Kierownictwo pracowni objęła wówczas jej asystentka prof. Anna Goebel, która dziś kieruje Pracownią Tkaniny Artystycznej, kontynuując dzieło swojej poprzedniczki.

W 1979 roku w Galerii On w Poznaniu odbył się pokaz studentów Pracowni Gobelinu prof. Magdaleny Abakanowicz zatytułowany Zmienić siebie, tworząc obiekt, który potem istnieje samodzielnie. Idea ćwiczenia, którego efekt finalny zaprezentowano na wystawie, pojawiła się nieoczekiwanie podczas dyskusji ze studentami na temat własnych oczekiwań i ambicji. Otrzymali oni zadanie, żeby stworzyć obiekt, który miałby ukrywać, uzupełniać i podkreślać ich samych w taki sposób, że stworzyłby wraz z nimi pewną całość. W Galerii ON odbył się finalny pokaz „żywych rzeźb”. Obiekty najpierw umieszczono na postumentach, a następnie wchodził w ich wnętrze autor każdej z prac, integrując się z wykonaną formą i wydzielając z otoczenia. Zakończeniem działania było zawieszenie obiektów w przestrzeni galerii.

W wystawie udział wzięli studenci Pracowni Gobelinu prof. Magdaleny Abakanowicz: Kristina Haninen, Małgorzata Kendziora, Halina Borys, Izabella Rybacka, André Simonin i Yokiko Nobusawa.

Pracownia Tkaniny Artystycznej łączy tradycję z poszukiwaniem i eksperymentem. To miejsce wymiany doświadczeń z różnych dziedzin, gdzie każdy może sięgnąć do swoich najbardziej niezwykłych zainteresowań i je rozwijać. Studenci poznają nieznane im dotychczas technologie, aby w zaskakujący sposób łączyć je, często zaprzeczając poznanym zasadom, tym samym rozwijają własny język wypowiedzi twórczej. Prowokujemy do kwestionowania schematycznego sposobu myślenia o tkaninie. Podejmowane tematy są wynikiem rozmów i wspólnych dyskusji w pracowni. Różnorodność postaw wymaga indywidualnej pracy z poszczególnymi osobowościami, uwzględnienia ich zainteresowań i aktualnego stanu świadomości artystycznej. Pomagamy studentom w ich wyborach, pełniąc rolę stymulatora ich rozwoju. Istotnym elementem programu są wspólne wyjazdy plenerowe.